મિર્ઝા ગાલિબ — હરીન્દ્ર દવે (2)

‘ હૈ કહાં તમન્નાકા દૂસરા કદમ સાકી ?

હમને દશ્તે-ઇમ્કાંકો એક નક્શે-પા પાયા.’
મારી કામનાનું બીજું ચરણ ક્યાં છે, ઓ સાકી ? આ સંસાર-જગત તો મારા એક જ પગલાંમાં આવી ગયું છે !

દિલ ગુઝરગાહ-એ-ખયાલ-એ-મૈ-ઓ-સાગર હી સહી,
ગર નફસ જદા-એ-સરમંઝિલ-એ-તકવા ન હુઆ.
હ્રદય સુરા અને સુરાપાત્રના વિચારને પસાર થવાની રહગુઝર-પગદંડી ભલે હોય પણ એનો શો અર્થ ? જો શ્વાસ પવિત્રતાની સરમંઝિલ-પરમ લક્ષ્ય પર લઈ જતો પથ ન બન્યો તો એ નિરર્થક છે.

ન બંધે તશનિગિ-એ-જૌક્કે મજમૂં ગાલિબ,
ગરચે દિલ ખોલકે દરિયાકો ભી સાહિલ બાંધા.
બહુ મીઠો, બહુ ઝીણો, મક્તા છે આ ગાલિબ જ લખી શકે એવો જાનદાર, નાજુક. આનંદની તરસને વિષયમાં બાંધવાનું શક્ય ન બન્યું. હા, દરિયાને કિનારો બાંધી શકયો પણ તરસનો કિનારો ન બાંધી શકાયો.આનંદની, અભિલાષાની, કે રસની તરસને વિષયમાં વહેંચી શકાય ?

શાહિદે હસ્તિ-એ-મુતલક કી કમર હૈ આલમ, લોગ કહેતે હૈ, કિ હૈ: પર હમે મંજૂર નહીં.
આ દુનિયા પરમ પુરુષની કમર છે.લોકો કહે છે એ છે, પણ મને એ મંજૂર નથી.

નક્શ ફરિયાદી હૈ કિસકી શોખિ-એ-તહરીરકા,
કાગઝી હૈ પૈરહન, હર પૈકર-એ-તસ્વીરકા.

ચિત્ર કોની લખાવટ, કોની રેખાઓની સુંદરતા કે બંકિમતા સામે ફરિયાદ કરે છે? પ્રત્યેક આકાર પર કાગળનું જ પહેરણ હોય છે.

તેરી ફુર્સત કે મુકાબિલ ઐ ઉમ્ર;
બર્કકો પા-બહિના બાંધતે હૈ…..

હે આયુષ્ય તારી ક્ષણભંગુરતા ની સરખામણીમાં તો વીજળીને પણ પગે મેંદી મૂકી હોય એવું લાગે છે !